زمینه و هدف: بیماری های عروقی مغز شایع ترین بیماری دستگاه اعصاب و سومین علت مرگ افراد بالاتر از 45 سال می باشد. بیشتر سکته ها در بزرگسالان ایسکمیک بوده و حدود یک پنجم آن را تنگی های داخل یا خارج جمجمه ای شریان کاروتید داخلی تشکیل می دهند. اولتراسونوگرافی یک روش غیر تهاجمی، مقرون به صرفه و بی خطر برای بررسی عروق داخل و خارج جمجمه می باشد که به دو صورت داپلر ترانس کرانیال (Trans Cranial Doppler) و داپلکس کاروتید انجام می شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی کامل بودن روش (TCD) جهت تشخیص تنگی های قابل ملاحظه کاروتید که ایجاد علامت می کنند، انجام شده است.روش کار: مطالعه به صورت توصیفی - تحلیلی در 50 بیمار متوالی از بیماران بستری در بخش اعصاب بیمارستان امام که هم تحت (TCD) و هم داپلکس کاروتید قرار گرفته بودند انجام گرفت، متغیرهای سرعت جریان خون، وجود جریان خون جانبی و میزان تنگی گزارش شده توسط دو روش فوق مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت اطلاعات به دست آمده با کمک نرم افزار آماری SPSS نسخه 11.5 و با استفاده از آزمون های آماری تی، مجذور کای و فیشر تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: از 50 فرد مورد مطالعه 34 مورد (%68) مرد و بقیه زن بودند. میانگین سنی افراد 66 سال بود. %70 بیماران بالای 65 سال و %68 سابقه پرفشاری خون داشتند. (بین پارامترهای سرعت جریان خون سیستولی و دیاستولی و نمایه ضربان داری به دست آمده از (TCD) و داپلکس از شریان کاروتید داخلی، تفاوت آماری معنی دار وجود نداشت). بین درصد تنگی گزارش شده توسط (TCD) و داپلکس تفاوت آماری معنی دار وجود نداشت. در %78.57 موارد (TCD) بیمارانی که تنگی کاروتید داشتند، جریان خون جانبی وجود داشت.نتیجه گیری: وجود ارتباط قابل قبول از نظر پارامترهای سرعت جریان بین دو روش (TCD) و داپلکس کاروتید و همچنین بین درصد تنگی های گزارش ده توسط دو روش ذکر شده در این مطالعه نشان داد که انجام (TCD) برای تشخیص تنگی های قابل ملاحظه کاروتید (که سبب اختلال همودینامیک می شوند) و نیز در غربالگری بیماران دچار حوادث عروق مغزی یک روش مفید می باشد، ولی برای ارزیابی دقیق تنگی، نوع پلاک و تشخیص تنگی های زیر %50 انجام داپلکس کاروتید نیز ضرورت دارد و در واقع مکمل همدیگرند.

زمینه و هدف: بیماری دیابت که در ایران از شیوع قابل توجهی برخوردار است، مشکلات، خطرات و هزینه های فراوانی را برای فرد و جامعه به همراه دارد. یکی از عوارض مهم دیابت، درگیری عروق بدن است و عروق مغزی هم از این قاعده مستثنی نیستند که در صورت عدم کنترل، منجر به سکته مغزی که شایع ترین بیماری ناتوان کننده نورولوژیک است، می شود. یکی از مهم ترین عروق مغزی، شریان مغزی میانی است که 85% خون نیمکره های مغزی توسط این شریان تامین می شود. از این رو، این مطالعه با هدف تعیین میانگین سرعت جریان خون شریان مغزی میانی در افراد دیابتیک انجام گرفت. روش بررسی: این مطالعــه مقطعــی (cross-sectional) در سال 1383 و بر روی 81 نفر از بیماران دیابتی مراجعه کننده به بیمارستان فیروزگر شهر تهــران که اندیکاسیون (Transcranial Doppler) (TCD) را داشتند و همچنین فاقد هرگونه سابقه تایید شده و مستند انفارکتوس قلبی (Myocardial infarction=MI) و یا سکته مغزی (Cerebrovascular attack=CVA) بودند، انجام گرفت. بیماران در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) تهران تحت (TCD) قرار گرفتند. همچنین متغیرهای دموگرافیک و نیز مقادیر (Triglyceride) TG, Cholesterol, (Low density lipoprotein lipid) LDL, (High density lipoprotein lipid) HDL, HbA1C و (C-reactive protein) CRP در مورد هر بیمار ثبت گردید. در نهایت کلیه اطلاعات توسط نرم افزار آماری SPSS (version 13) تحت آنالیز آماری قرار گرفت. یافته ها: میانگین سنی بیماران 55.91 (SD=11.05) سال بود. میانگین سرعت جریان خون در شریان های مغزی میانی راست و چپ به ترتیب 50.74 (SD=15.65) سانتی متر در ثانیه و 48.87 (SD=15.96) سانتی متر در ثانیه بود. همچنین میانگین سرعت جریان خون انتهای دیاستولی شریان مغزی میانی راست و چپ به ترتیب 34.82 (SD=12.80) سانتی متر در ثانیه و 33.60 (SD=13.58) سانتی متر در ثانیه بود. بین مدت زمان ابتلا به دیابت و سرعت جریان خون انتهای دیاستولی شریان مغزی میانی راست، ارتباط آماری معنی داری وجود داشت (P=0.025, rPearson = -0.218). نتیجه گیری: از آنجایی که از مهم ترین ویژگی های حوادث مغزی- عروقی، قابل پیشگیری بودن آنهاست و از طرفی درمان دارویی محدودی برای بیماران حوادث مغزی- عروقی وجود دارد، به نظر می رسد، (TCD) نقش مهمی در تشخیص این مساله مهم و پیشگیری از آن دارد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ارتباط معکوسی بین مدت زمان ابتلا به دیابت و سرعت جریان خون شریان مغزی میانی وجود دارد . به نظر می رسد این نتایج بیانگر تغییرات عروقی در افراد دیابتی است که می تواند منجر به بروز ایسکمی مغزی در این افراد شود و همچنین اهمیت درمان توسط داروهای ضدانعقادی و یا ضد تجمع پلاکتی به منظور پیشگیری از حوادث مغزی- عروقی در افراد دیابتی را نشان می دهد.

زمینه و هدف: ارتباط بین بیماری آترواسکلروتیک شریان های کرونر و کاروتید، با کبد چرب غیرالکلی گزارش شده است. اما مطالعات کافی در مورد ارتباط کبد چرب غیرالکلی با بیماری های عروق داخل مغز وجود ندارد. مطالعه حاضر جهت بررسی ارتباط این بیماری ب ا شاخص های همودینامیک عروق داخل مغزی توسط سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی، 47 نفر از نظر شاخص های همودینامیک عروق داخل مغزی توسط سونوگرافی داپلرترانس کرانیال بررسی گردیدند. این افراد در سه گروه کبد چرب غیرالکلی خفیف (10 نفر)، متوسط (10 نفر)، شدید (11 نفر) و گروه شاهد فاقد کبد چرب غیرالکلی (16 نفر) در سونوگرافی، قرار گرفتند. از آزمون های آماری توصیفی،ANOVA  و مجذور کای برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد.یافته ها: شاخص های نبض پذیری و مقاومت شریانی در شریان های مغزی قدامی، میانی، خلفی و کاروتید داخلی در سمت راست و چپ در گروه کبد چرب غیرالکلی شدید به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود (p<0.05). شاخص های فوق در گروه کبد چرب غیرالکلی متوسط نسبت به گروه شاهد در شریان های مغزی میانی دو طرف و در شریان های کاروتید داخلی و شریان های مغزی قدامی دو طرف در گروه کبد چرب غیرالکلی شدید نسبت به گروه کبد چرب غیرالکلی خفیف به صورت معنی داری افزایش یافته بود.نتیجه گیری: افزایش شاخص های نبض پذیری و مقاومت شریانی در شریان های داخل مغزی در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی شدید می تواند ناشی از ایجاد تغییرات آترواسکلروتیک در شریان های داخل مغزی باشد که موید اهمیت کنترل عوامل خطر ایجاد آترواسکلروزیس و پیشگیری و درمان به موقع بیماری های عروق داخل مغزی در این بیماران است.

داپلر ترانس کرانیال روش غیر تهاجمی است که طی آن قادر خواهیم بود گردش خون عروق قاعده جمجمه را بررسی نمائیم. این روش اخیرا در مملکت ما توسعه پیدا نموده و همه تلاش ما در جهت به کارگیری آن در جهت مقاصد درمانی و پژوهشی مبذول گردیده است. به کمک داپلر ترانس کرانیال اندازه گیری سرعت سیستولیک، دیاستولیک و ضریب (Palsatility Index) PI افراد نرمال بررسی می شود. تجربیات ما در بیماران مبتلا به سکته مغزی نشان می دهد که بیشترین محل تنگی در ناحیه سیفون کاروتید، قسمت انتهایی شریان ورتبرال، قسمت ابتدائی شریان بازیلر می باشد. نتایج این بررسی مطابقت با نژاد آسیائی می نماید.

زمینه و هدف: سونوگرافی داپلرترانس کرانیال ((TCD)) روشی غیر تهاجمی، ارزان، سریع و مفید در ارزیابی و تعیین محل ایجاد پاتولوژی در بیماران مبتلا بـه سکته مغزی حاد بخصوص در محدوده شریان مغزی میانی (MCA) است. این تحقیق با هدف بررسی ارزش پیشگویی مقایسه وضعیت همودینامیک شریان مغزی میانی توسط سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال و بررسی روند بهبود عملکرد این بیماران در طی 1 و 6 ماه بعد از شروع بیماری انجام شد.روش بررسی: در یک مطالعه آینده نگر تعداد 102 بیمار مبتلا به سکته مغزی حاد مراجعه کننده به بخش نورولوژی بیمارستان سینا شهر همدان در طی سال 1384 مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تمامی بیماران اقدامات درمانی معمول و CT Scan بدون ماده ی حاجب همچنین سونوگرافی داپلرترانس کرانیال در 24 ساعت اول بستری انجام گردید. بیماران بر حسب اطلاعات (TCD) به سه گروه دارای خونرسانی طبیعی دو طرفه (گروه اول)، خونرسانی غیر طبیعی یک طرفه (گروه دوم) و خونرسانی کاهش یافته دو طرفه (گروه سوم) تقسیم شدند. عملکرد حرکتی بیماران در طول بستری، یک ماه و 6 ماه بعد از ترخیص توسط یک متخصص نورولوژی مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: میانگین سنی بیماران 12.67±65.39 سال و 48% مرد بودند. عملکرد حرکتی در سمت گرفتار، در هر سه گروه دارای روند بهبودی معنی داری بود (p<0.05) و در مقایسه با یکدیگر در ماه ششم گروه دوم دارای روند بهبودی ضعیف تری نسبت به گروه اول و سوم بود (p<0.01). با این حال روند بهبود اختلالات اسفنکتری و تکلم در بین سه گروه یکسان بود (p>0.05).نتیجه گیری: بررسی تغییرات همودینامیک در محدوده شریان مغزی میانی به کمک (TCD) دارای ارزش پیشگویی کننده در بهبود عملکرد حرکتی بیماران مبتلا به سکته مغزی حاد در شش ماه بعد از ترخیص بود.

مقدمه:بررسی وازوراکتیویتی مغزی می تواند ظرفیت ذخیره گردش خون مغزی را مشخص کند. کاهش این توانایی می تواند زمینه ساز بیماری سربرووسکولار باشد. در این مطالعه وازوراکتیویتی عروق مغزی را بر اساس سن و جنس بیماران مشخص کردیم.مواد و روش ها:در این مطالعه توصیفی - تحلیلی 289 بیمار سالم (بدون هیپرتانسیون، دیابت ملیتوس، چاقی، مصرف سیگار، نارسایی قلبی، ...) از دی ماه 1382 لغایت تیرماه 1383 مورد بررسی قرار گرفتند. جمعیت مورد مطالعه بر اساس سن و جنس به چهار گروه تقسیم شدند (زنان و مردان بیشتر و کمتر از 30 سال). بعد از تعیین سرعت جریان شریان مغزی میانی هر بیمار به وسیله (TCD)، قبل و بعد از 30 ثانیه آپنه، (BHI) breath holding index محاسبه شد.نتایج:میانگین BHI بین مردان (0.637±0.22) و زنان (0.918±0.40) دارای اختلاف معنی دار میباشد. میانگین BHI در گروه افراد بالای 30 سال 0.70695±0.31 و در افراد 30 سال و زیر 30 سال 0.851442±0.31 بدست آمد که بین دو گروه اختلاف معنی دار وجود دارد (P<0.001).نتیجه گیری:متوسط BHI در تمام گروه های سنی در مردان کمتر از زنان بود. BHI در تمام گروه های سنی مردان بصورت نسبی یکنواخت بود اما در زنان کاهش واضح BHI با افزایش سن دیده شد. یافته های مطالعه ما مطرح می نماید که تغییرات وازوموتورراکتیویتی سربرووسکولار در افراد سالم احتمالا با سن مرتبط است ولی بیشتر از جنس تاثیر می پذیرد.

مقدمه: فناوری داپلر ترانس کرانیال روش تشخیصی پرهزینه ای برای بیمار و شرکت های بیمه گذار است، اما بررسی همودینامیک مغز را ممکن می سازد.روش کار: این مطالعه توصیفی در بخش مغز و اعصاب بیمارستان قائم (عج) مشهد در سال 1385 انجام شده است. 166 بیمار که جهت سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال انتخاب شده بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. سونوگرافی داپلر توسط متخصص اعصاب به روش استاندارد با دستگاه AKAI ساخت فرانسه و پروب 2 مگاهرتز انجام شد. مشخصات فردی، نتایج سونوگرافی داپلر، نوع درمان در پرسشنامه جمع آوری گردید. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و جداول توزیع فراوانی پردازش شد.نتایج: از 166 بیمار 86 نفر مرد و 80 نفر زن با میانگین سنی 53.4 سال بودند. در 27.5% موارد یافته های غیر طبیعی در داپلر ترانس کرانیال وجود داشت.30 مورد (15%) داپلر ترانس کرانیال در تصمیم گیری درمانی موثر بوده است. در این گروه 83% خونریزی زیر عنکبوتیه و 17% منشا قلبی پرخطر پرتاب آمبولی و یا تنگی کاروتید با حوادث ایسکمیک مغزی مکرر داشتند. هزینه انجام 200 مورد این روش در مرکز دولتی10 میلیون تومان برآورد شد.نتیجه گیری: انجام داپلر ترانس کرانیال به دلیل هزینه زیاد و تاثیر گذاری اندک بر روی تصمیم گیری درمانی بیماران، فقط برای تعداد محدودی از بیماران توصیه می شود . با این وجود این روش بی خطر و غیر تهاجمی برای بررسی شریان های اصلی مغز بوده و اطلاعات مفیدی را می دهد.

زمینه و هدف: در افراد راست دست، فعالیت های تکلمی عمدتا در سمت چپ مغز (یا نیمکره غالب) ساماندهی می شود؛ اما در مورد نیمکره غالب (از نظر تکلم) در افراد چپ دست، هنوز اتفاق نظر وجود ندارد. هدف این مطالعه، امکان تعیین نیمکره غالب تکلمی در افراد چپ دست و مقایسه آن با افراد راست دست به وسیله سونوگرافی داپلر ترانس گرانیال است. همچنین، تاثیر احتمالی جنس روی نیمکره غالب تکلمی مورد بررسی قرار می گیرد.روش بررسی: این پژوهش روی 62 فرد سالم (30 نفر راست دست و 30 نفر چپ دست)، انجام شد. نیمی از افراد هر گروه زن و نیمی دیگر مرد بودند. ابتدا سوبوتری (راست دست یا چپ دست بودن) افراد توسط پرسشنامه Edinburgh تعیین شد. سپس در تمام افراد، سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال عملکردی حین آزمون کلمه سازی انجام، و در هر فرد، تغییرات سرعت متوسط جریان خون هر دو شریان مغزی میانی راست و چپ، بررسی شد.یافته ها: حین آزمون کلمه سازی، سرعت جریان خون در سمت چپ در %55 (33 نفر) و در سمت راست در %45 (27 نفر) افراد مورد مطالعه افزایش قابل توجه نشان داد. غلبه نیمکره چپ در %56.7 افراد راست دست و %53.3 افراد چپ دست، و غلبه نیمکره راست در %43.3 افراد راست دست و %46.7 افراد چپ دست مشاهده شد. سرعت جریان خون شریان مغزی میانی در حالت استراحت، در خانم ها بیشتر از آقایان بود.نتیجه گیری: در فعالیت های تکلمی، برتری قابل توجه نیمکره راست در افراد چپ دست، و نیمکره چپ در افراد راست دست، دیده نشد.

مقدمه: سکته مغزی یکی از شایع ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در سطح دنیا می باشد. علاوه بر تاثیر عواملی مانند سن بالا، فشارخون بالا، هیپرلیپیدمی و دخانیات، شیوع این اختلال در بیماران دیابتی دو برابر افراد غیر دیابتی گزارش شده است. در این مطالعه سعی شده تا با استفاده از سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال میزان تنگی بدون علامت عروق جمجمه ای در افراد مسن تر از 50 سال مبتلا به دیابت و فشارخون بالا ارزیابی شده، عوامل موثر بر آن تعیین شوند. مواد و روش ها: در ابتدا بیماران دیابتی و مبتلا به فشارخون بالا و مسن تر از 50 سال که سابقه ای از مشکلات عروق مغزی نداشتند، دعوت شدند و پرسشنامه ای شامل اطلاعات دموگرافیک، طول مدت دیابت و فشارخون بالا، سابقه هیپرلیپیدمی، مصرف دخانیات و معاینه سیستمیک تکمیل گردید و با استفاده از سونوگرافی داپلر حداکثر شدت جریان سیستولیک (PSV) برای شرایین مغزی میانی، ورتبرال و کاروتید داخلی محاسبه شد و Cm/sec PSV ³120 برای شرایین مغزی میانی و کاروتید داخلی و Cm/sec PSV³100 در شریان ورتبرال به عنوان تنگی قابل توجه و معادل بیش از 50 درصد گرفتگی قطر رگ در نظر گرفته شد. یافته ها با استفاده از آزمون تی، آنالیز واریانس و آزمون های غیرپارامتریک آنالیز شدند. یافته ها: 108 بیمار با میانگین سنی 7.91±62.50 سال وارد مطالعه شدند. از این تعداد 22 نفر (20.3 %) دچار تنگی عروق مغزی بودند (11 زن و 11 مرد) و در کل 34 مورد (31.4%) مورد تنگی رگ مشخص شد. 7 نفر از 22 بیمار (32%) تنگی هم زمان چند رگ داشتند. میانگین طول مدت فشارخون بالا بین دو گروه دارای تنگی (22 =n) و فاقد تنگی (86 =n) به ترتیب 1.7±5.36 و 0.39±3.07 سال (P =NS) و میانگین طول مدت دیابت به ترتیب 1.8±14.09 و 0.72±8.15 سال (p<0.01) به دست آمد. 9 مورد از 22 بیمار (%41) مبتلا به هیپرلیپیدمی بودند که 6 نفر تنگی در چند رگ داشتند ولی از 13 مورد فاقد هیپرلیپیدمی فقط یک نفر تنگی چند رگ هم زمان داشت (p<0.003).نتیجه گیری: بیش از %20 بیماران در مطالعه حاضر دارای تنگی قابل توجه اما بدون علامت عروق مغز بودند و %30 آنها درگیری هم زمان چند رگ داشتند. ارتباط معنی داری بین بروز تنگی با سن، جنس و طول مدت فشار خون بالا مشاهده نشد اما بین میزان تنگی و حتی تعدد رگهای درگیر با طول مدت دیابت و همچنین وجود هیپرلیپیدمی ارتباط واضح بدست آمد.نتیجه گیری: بررسی متناوب بیماران مسن دیابتی دارای عوامل خطرزای آترواسکلروز با کمک سونوگرافی داپلر جمجمه برای ارزیابی عروق مغزی توصیه می شود.

ناهنجاری شریانی وریدی عروق مغز از علل مهم خون ریزی تحت عنکبوتیه می باشد. در گذشته تنها راه تشخیص آن آنژیوگرافی معمولی بود، اما امروزه استفاده از روش های غیرتهاجمی همچون ام - آر آنژیوگرافی و اخیرا سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال جایگاه ویژه ای در تشخیص ناهنجاری شریانی وریدی پیدا کرده است و سونوگرافی داپلر به علت انجام سریع و راحت آن به ویژه در مراحل اولیه وقوع خون ریزی تحت عنکبوتیه اهمیت به سزایی در تشخیص زود هنگام آن دارد.بیمار جوان 19 ساله ایست که به علت سردرد شدید و ناگهانی و به دنبال آن تشنج بستری شده بود. در معاینات اولیه علایم تحریک مننژ واضحی داشت ولی در سی - تی اسکن مغز شواهدی از خون ریزی با ضایعه فضاگیر وجود نداشت، لذا با ظن خون ریزی تحت عنکبوتیه تحت عمل بزل مایع نخاع قرار گرفت که تشخیص خون ریزی تحت عنکبوتیه اثبات شد. در ابتدا جهت پیش بینی خطر وازواسپاسم، سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال انجام شد. اما جالب این که در سونوگرافی انجام شده اند کس های جریان خون در عروق مغز مطرح کننده احتمال وجود ناهنجاری شریانی وریدی عروق مغز در شریان مغزی میانی راست بود که در ام - آر آنژیوگرافی انجام شده وجود آن اثبات گردید.انجام سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال در بیماران مبتلا به خون ریزی تحت عنکبوتیه علاوه بر این که می تواند خطر ایجاد وازواسپاسم را پیش بینی نماید، در تشخیص ناهنجاری شریانی وریدی عروق مغز به عنوان دومین علت شایع خون ریزی تحت عنکبوتیه ارزشمند می باشد.